مقدماتی سنگ

پنجشنبه ۲۳ شهریور ۹۱   ، سری به دوستان در حین آموزش مقدماتی سنگ در بندیخچال تهران زدم که مطلب زیر در این رابطه تقدیم شما بزرگواران می گردد ، امیدوارم تمام گروه های کوهنوردی و دوستانی که به کوه و طبیعت وارد می شوند امرآموزش را جدی بگیرند ، .....

آموزش همیشه رکن اصلی در فرایند انتقال تجربیات است ، ارتقاء دانش کوهنوردی همواره با آموزش همراه بوده است ، آموزش اصولی قبل از اندوختن تجربیات زمانبر از ضروریات است ، در راستای آموزش سنگنوردی یک دوره مقدماتی سنگ توسط جناب آقای حسین بلند اختر برای تعدادی از کوهنوردان سازمان فضایی ایران بهانه ایی شد تا تقدیری از صبر و حوصله و متانت حسین در حین آموزش داشته باشم ، او که با فتح ترانگو ، همت و اراده خود را به نمایش همگان گذاشته است در شرایطی بسیار آرام ، به آموزش و تربیت کوهنوردان می پردازد ، ساعاتی را در کنارش بودم تا شاهد آموزش او باشم ، او که دیگر مثال زدنی شده است در امر آموزش ، بی شک اولی اقدام او کاشتن بذر امید در میان کارآموزان است تا سخت ترین مسیرهای اولیه صعود را بپیماید .... درود بر حسین و درود بر آنچه می آموزد ...

تصاویر از کلاس آموزش مقدماتی سنگنوردی حسین بلنداختر و کارآموزانش در بندیخچال تهران که با گوشی نوکیا ایکس ۶ گرفته شده ، تقدیم شما .

بهرام ، در حین فرود

البته خیلی هم خوشحال

 

توضیحات نکته به نکته حسین بلنداختر به کارآموزان

 

احمدغریب زاد ، نشان داد که در هر سن می توان اقدام به یادگیری کرد

بشیر شادروان ، سرپرست دوره و مشوق آموزش افراد

حسین سلیمی ، بالاخره با تشویق های حسین بلنداختر صعود کرد، البته آب میوه بین راهی هم تاثیر زیادی داشت ،

و سنگ ها می آموزند که باید مقاوم بود

پ ن :
تقدیر و تشکر از سازمان فضایی ایران بابت حمایت از امر آموزش کوهنوردی
ابزارهایتون را منظم در هارنس قرار دهید تا مشمول کلمات سالاد حسین نشوید!!!!! نمی گم یعنی چه!

تعریف ورزش کوه نوردی

   مدت هاست کوه نوردی می کنیم ، ورزش کوه نوردی راههای شکوفایی خود را با اعزام تیم هایی هیمالیانوردی و صعود های برون مرزی طی می کند ، گرایش رشته های کوه نوردی در حال توسعه است ، لزوم انسجام بخشیدن و استاندارد سازی تعاریف و فعالیت به منظور ساماندهی ضروری به نظر می رسد .
نویسندگان و صاحبان فکر و اندیشه کوهنوردی باید از خیل مصرف کنندگان دانش کوه نوردی جدا شده و به تولید دانش در این زمینه مبادرت ورزند ، دیگر همه بخش های کوه نوردی علمی شده است و کسانی در این بستر پله های ترقی را طی خواهند کرد که به دانش روز مجهز شود ، باید نرم افزار های مختلف برای صعودهای مجازی طراحی و شرایط مختلف و مشکلات صعود قبل از وارد شدن به منطقه به وضوح دیده شود .
کوه نوردی ایمن باید شکل گیرد و راه ورود به این شرایط انسجام بخشیدن به دانش های تئوری و تجربی فعلی و بسترسازی مناسب برای این ورزش پر طرف دار است .

نوشتار زیر بحثی کوتاه در بیان تعریف ورزش کوه نوردی است ، هر چند اساتید فن می توانند در تکمیل آن همت گمارند .....

كوهنوردي فعالیتی است فیزیکی، که به قصد شادابی، نشاط و پرورش روح، صحت جسم و پرورش آن، به چالش کشیدن عقلایی روح و جسم (ورزش آماتوری) و یا کسب درآمد (ورزش حرفه‌ای)، در مناطق کوهستانی، توسط انسان بصورت انفرادی یا گروهی انجام پذیرفته و هدف ظاهری تعریف شده در آن، دستیابی به قله یا قلل کوه‌های منفرد و یا قلل رشته کوه‌ها، از مسیرهای مختلف بوده و یکی از گرایش‌های پر جاذبه‌ی «ورزش‌های کوهستانی » محسوب می‌شود. برای ورود به این ورزش، داشتن علاقه‌ی درونی و ذاتی به طبیعت و کوهستان، وضعیت جسمانی مناسب و نداشتن محدودیت‌های پزشکی از شرایط اولیه می‌باشد.

کوه‌نورد انسانی است ورزشکار، که به قصد شادابی، نشاط و پرورش روح، صحت جسم و پرورش آن، به چالش کشیدن عقلایی روح و جسم خود ( کوه‌نورد آماتور ) و یا کسب درآمد ( کوه‌نورد حرفه‌ای )، در مناطق کوهستانی اقدام به فعالیت فیزیکی نموده و هدف ظاهری او از اینکار، دستیابی به قله یا قلل کوه‌های منفرد و یا قلل رشته کوه‌ها، از مسیرهای مختلف می‌باشد. پایه‌های اساسی لازم برای کوه‌نورد شدن، آمادگی روحی مناسب، آمادگی جسمانی کافی، دانش و اطلاعات کافی، ابزار و تجهیزات کافی و مناسب بوده و برای یک کوه‌نورد خوب و برجسته شدن، داشتن درک صحیح و جامع از این ورزش، هدف کلی و راهبرد منطقی جهت رسیدن به آن، مدیریت و برنامه‌ریزی صحیح و نیز شناخت نقاط ضعف و قوت جسمی و روحی از شروط لازم می‌باشد.

راهنمایان محلی در کوهنوردی

     شاید بسیار اتفاق افتاده است که شما می خواهید برنامه ایی را برای اولین بار اجرا کنید و شروع می کنید به جمع آوری اطلاعات ، گزارش برنامه ها و در حالت پیشرفت تر تهیه فایل های جی پی اس و ....
یکی از راهکارهای جلوگیری از مشکلات احتمالی ، استفاده از راهنمایان محلی است ، می دانید که در کوه نوردی مسئولانه یکی از ذینفعال جامعه محلی است و راهنمایان محلی به جامعه محلی تعلق دارد . آسیب های ناشی از عدم استفاده از راهنمایان محلی می تواند به طرق مختلف بروز نماید ، البته باید نحوه برخورد با راهنمایان محلی نیز مطابق اصول و سنجیده شده باشد .

مطلب کوتاه زیر ورود به این مسئله است که راهنمایان محلی را به گونه ایی در برنامه های کوه نوردی مشارکت دهیم ، خوشحال می شم دوستان نیز راهکاری علمی و ثابت شده خود را با ذکر منابع ( در صورت وجود ) اعلام بفرمایند تا بتوانیم به موضوعات کوهنوردی مسئولانه بیشتر اهمیت دهیم .

قدم نهادن در مناطقی که تاکنون در آن منطقه فعالیت گروهی صورت نگرفته است همیشه خالی ازخطر نبوده و برنامه ریزی دقیق و مناسبی را طلب می کند. همیشه مطالعه چند گزارش ویا مشاهده چندین عکس از منطقه و بررسی نقشه ها برای ورود به یک منطقه کافی نمی باشد. استفاده از راهنمایان محلی بهترین گزینه برای انجام یک برنامه در منطقه ای ناشناخته است. راهنمایان محلی علاوه بر اینکه مسیر مناسب دسترسی را به خوبی می دانند حضورشان در تیم می تواند اطلاعات مفیدی از منطقه در اختیار گروه قرار دهد. عدم  بکارگیری چنین راهنمایانی می تواند موجب بروز مشکلاتی برای تیم گردد لذا توصیه می شود در مسیرهای ناشناخته در صورت وجود راهنما درآن منطقه حتما از حضور چنین افرادی نهایت را برد.

 

به عنوان مثال یک راهنمای محلی می تواند موارد ذیل را در اختیار گروه قرار دهد :

·         اطلاعاتی در خصوص پوشش گیاهی منطقه و معرفی گیاهان دارویی.

·          اطلاعاتی در خصوص اخلاق، رفتار، گویش و پوشش مردم منطقه.

·         اطلاعاتی در خصوص جانپناه های طبیعی منطقه.

·         اطلاعاتی در خصوص گونه های جانوری منطقه.

·         اطلاعاتی در خصوص آب و هوای غالب بر منطقه.

·         اطلاعاتی در خصوص مناسب ترین مسیر دسترسی.

·         اطلاعاتی در خصوص کوتاه ترین مسیر دسترسی.

از کوهنوردی تا راهبری

        سرپرستی یك مسئولیت بزرگ است ولی می‌تواند پاداش‌های بزرگی نیز داشته باشد. این امر به یك کوهنورد باتجربه فرصت می‌دهد كه آموخته‌های چندین ساله‌ی خود را به دیگران منتقل سازد: چگونه با آهنگ معین حركت كنند، چطور مسیر را بخوانند، راه را انتخاب نمایند و چگونه با انواع مشكلات رو در رو شوند. سرپرست  می‌تواند عامل موفقیت یك گروه باشد و این برای وی عمیقاً راضی‌كننده است. ممكن است شما هرگز علاقه‌ای به پذیرش این نقش نداشته باشید ولی به تدریج كه تجربه كسب می‌كنید،‌ در می‌یابید كه راهبری و هدایت دیگران برایتان امری اجتناب ناپذیر می‌شود. هر گروهی،‌ به‌ویژه در شرایط بحرانی، از اعضای كهنه كار خود راهنمایی می خواهد. پس شما ناچارید پیشاپیش درباره‌ی این موضوع بیندیشید كه اگر ناگهان مسئولیتی به گردنتان افتاد، چه باید بكنید. اگر می خواهید راهبر توانمندی شوید باید با سرپرست‌های توانا همكاری نمایید. آن‌ها را مطالعه كنید؛ ببینید چگونه یك صعود را سازماندهی می‌کنند، تصمیم می‌گیرند و اعضای گروه را اداره می نمایند. ضمن كمك به این گونه سرپرست‌ها، می‌توانید در برخی از فعالیت‌هایشان سهیم شوید. راهبران كهنه‌كار، پیش از دیگران، به مراحل كار فكر می‌کنند،‌ مشكلاتی را كه ممكن است پیش آید در نظر  می‌گیرند و برای آن‌ها راه حل می یابند. این‌گونه تمرین ذهنی،‌ آموزش بسیار خوبی برای راهبران آینده است. باید عادت كنید كه به كل برنامه و همه‌ی اعضای گروه بیندیشید. این نخستین گام برای راهبرانه اندیشیدن است. فراموش نكنیم كه مطالعه‌ی رفتار سرپرست‌های توانا، نباید منجر به تقلید تمامی حركات آن‌ها شود. اعضای گروه باید باور كنند كه سرپرست، سبك و سیاقی دارد كه از آن خود اوست. راهبری همیشه كار آسانی نیست، اما باید كاملاً طبیعی باشد. اگر فردی درون‌گرا هستید، به خودتان فشار نیاورید تا برون‌گرا جلوه كنید. هر كسی كه مهارت‌های فنی، اعتماد به نفس و علاقه‌ی لازم به ایمنی گروه را دارد، می‌تواند یك راهبر موفق باشد. صعودی  كه در آن، شخص برای نخستین بار مسئولیت سرپرستی را به عهده می‌گیرد، باید كاملاً در محدوده‌ی توانایی‌های وی باشد. حضور یك سرپرست باتجربه در گروه برای كمك فكری در شرایط بحرانی، اقدام سودمندی است. سرپرست تازه كار باید زمان بیشتری برای سازماندهی صعود صرف كند و از افراد باتجربه‌ی گروه، اطلاعات ضروری بیشتری دریافت نماید. وی باید حتماً كارها را میان اعضا تقسیم كند تا بتواند از مهارت‌های آنان بهره بگیرد. به این حقیقت كه تجربه‌ای در زمینه‌ی راهبری ندارید، دامن نزنید؛ زیرا تنها نتیجه‌ی آن كاهش اعتماد اعضای گروه به شماست.

هر کوهنورد یك سرپرست:

      هر یك از اعضای گروه باید برای انجام یك وظیفه‌ی مشترک تلاش كند: ایجاد انسجام، یكپارچگی و حس همكاری در گروه و پیشبرد بی‌خطر گروه به سمت هدف. به بیان دیگر همه‌ی اعضا باید در مسئولیت راهبری سهیم باشند. راهبری فردی، به معنی آگاهی و هوشیاری نسبت به گروه و چگونگی پیشرفت آن است: آیا كسی عقب مانده است؟ آیا مشكلی وجود دارد؟ آیا كسی برای پیشروی نیازمند تشویق است؟ برای كمك به گروه چه می‌توان كرد؟

      هر یك از اعضا باید در فرآیند تصمیم‌گیری گروهی شركت نماید. تجارب شخصی هر کوهنورد می‌تواند برای گروه مفید باشد؛ اما اگر درباره‌ی آن حرفی نزند، پنهان خواهد ماند. یكی از كارهای مهم راهبر، ایجاد جو حمایت و پشتیبانی در گروه است. هر عضو گروه باید مطمئن باشد كه دیگران به او توجه دارند و به او كمك خواهند كرد. همواره در این كارها سهیم شوید: برپا كردن چادر، تهیه‌ی آب، حمل طناب و....

همكاری گروهی، یك پدیده‌ی نامحسوس است ولی می‌تواندگروه را قدرتمند سازد. همكاری، عامل تعیین‌كننده‌ی موفقیت یك گروه و وظیفه‌‌ی هر یك از اعضای آن است. جدا شدن اعضا از یكدیگر، موجب ضعف گروه می‌شود. آگاهی مداوم از موقعیت تك تك اعضا را تمرین كنید تا بتوانید گروه را یكپارچه نگه دارید. اگر در جلو گروه گام برمی دارید، گاه‌وبی‌گاه به پشت سرتان نگاه كنید. اگر خیلی جلو افتاده اید، بایستید تا دیگران برسند و پیش از حركت دوباره، كمی به آن‌ها استراحت دهید. در جستجوی مسیر مشاركت كنید. اگر تك تك اعضا در روند مسیریابی شركت كنند، احتمال گم شدن گروه كاهش می یابد. نقشه ها، كتاب‌های راهنما و سایر اطلاعات مربوط به منطقه صعود را مطالعه نمایید. خودتان را به كاربرد مكرر نقشه، قطب‌نما و سایر ابزار پیمایش، در طول مسیر عادت دهید تا در هر لحظه، موقعیت خود را بشناسید. در مورد میزان دانش، مهارت و آمادگی خود مسئولیت‌پذیر باشید. مطمئن شوید كه توان اجرای برنامه‌ی مورد نظر را دارید. خودتان را به‌خوبی آماده و تجهیز كنید. در مورد پیچیدگی صعود و تجهیزات ضروری از افراد با تجربه گروه كسب اطلاع كنید. در طول مسیر هر جا كار را فراتر از حد توان خود دیدید، با گروه در میان بگذارید. فكر كردن به گروه و مصالح آن، مهم‌ترین گام در روند آماده شدن برای سرپرستی است.

نتیجه:

      حتی «سرپرست‌های مادرزاد» تنها از راه کسب تجربه تبدیل به یک سرپرست خوب می‌شوند. برای به دست آوردن «حس کوهستان» یعنی توانایی تشخیص خطر و دور کردن گروه از دشواری‌ها، باید زمان زیادی در کوه گذراند. در شرایط خوب و بد به کوهستان بروید و به جای یک مسیر آشنا، خود را در معرض مسیرهای متفاوت و محیط‌های متنوع قرار دهید. برای این منظور می‌توانید به گروهی از کوهنوردان ماجراجو و باتجربه بپیوندید، آن‌ها را مشاهده کنید و از آنان یاد بگیرید. هنگامی که تجربه‌ی کافی به دست آوردید و سرپرستی دیگران را آغاز کردید، باید امنیت و آسایش دیگران را در دستور کار قرار دهید و هیچ فرصتی را برای یادگیری از دست ندهید.

سرپرستی کاری دشوار است. سرپرست باید کارهای ضروری را بشناسد و اعتماد به نفس لازم برای انجام آن‌ها راداشته باشد. او باید ویژگی‌های مدیر، سیاست‌مدار، قاضی، حلال مشکلات، هواشناس و روان‌شناس را یک‌جا داشته باشد. او باید با تجربه، شکیبا، مهربان، جوانمرد، بزرگوار، خونسرد و قابل اعتماد باشد. البته در ازای همه‌ی این مسئولی‌تها و دشواری‌ها، رضایت و لذت راهبری پیروزمندانه و بی خطر گروه به سوی اهداف تعیین‌شده،  تنها و تنها به سرپرست گروه تعلق دارد.

از طرح درس کارآموزی کوه پیمایی

سازماندهی صعود

     حتی ساده‌ترین برنامه‌های کوهنوردی، بخودی خود فرآیندی پیچیده هستند. برای رسیدن به نتیجه‌ی دلخواه، سرپرست باید اطلاعات مورد نیاز در مورد منطقه‌ی صعود را گرد آورد، اعضای گروه را انتخاب كند، در مورد تجهیزات ضروری و منابع تامین آن‌ها تصمیم بگیرد و برای اطمینان از وجود زمان كافی برای انجام برنامه، یك جدول زمان‌بندی با حاشیه‌ی كافی برای مسائل پیش‌بینی نشده ایجاد نماید. همچنین وضع آب‌و‌هوا و شرایط اقلیمی منطقه نیز باید كنترل شود. چك لیست پایان نوشتار می‌تواند برای این منظور سودمند باشد.

 

تحقیق و گرد آوری اطلاعات:

      سرپرست باید برای گرد آوری اطلاعات ضروری صعود، برنامه‌ریزی نماید. كتاب‌های راهنما، نقشه‌ها و كروكی‌ها، تصاویر، گزارش برنامه‌های  مشابه و اطلاعات كسب شده از بلدهای محلی یا افراد بومی منطقه می‌تواند مفید باشد. گفتگو با كسانی كه به‌تازگی مسیر مورد نظر را پیموده‌اند، اطلاعات تازه و دست اول به وی خواهد داد. ادارات گردشگری، محیط زیست، جنگل‌بانی و... می‌توانند منابع اطلاعاتی خوبی باشند. همچنین از اطلاعات موجود در تشكیلات محلی ارتش، سپاه، آتش نشانی، مراكز بهداشتی، درمانی و... باید بهره گرفت.

محدودیت‌ها یا مدارك لازم برای ورود به منطقه‌ی صعود باید مشخص گردد. قضاوت درباره‌ی میزان اعتبار اطلاعاتی كه از افراد بومی یا از منابع اینترنتی درباره‌‌ی منطقه و مسیر برنامه گردآوری شده، به عهده‌ی راهبر یا با تجربه‌ترین عضو گروه است. در صورت نیاز می‌توان یك گروه پیشرو به منظور اكتشاف و گردآوری اطلاعات درست، دقیق و تازه در مورد منطقه و مسیر مورد نظر تشكیل داد و بر پایه‌ی اطلاعات كسب شده توسط آن گروه، برای اجرای بهینه‌ی صعود برنامه‌ریزی نمود.

 

تجهیزات:

      كسی كه راهبری گروه کوهنوردی را به عهده می‌گیرد، باید در مورد تجهیزات شخصی و همگانی مورد نیاز تصمیم‌گیری نماید. تجهیزات شخصی آن‌هایی هستند كه هر کوهنورد باید همراه داشته باشد. برخی تجهیزات شخصی (مانند كرامپون)  هنگامی ارزش دارند كه همه‌ی اعضا آن‌ها را با خود داشته باشند. در این موارد كنترل و هماهنگی  قبلی ضروری است. در گروه‌های بزرگ کوهنوردی، راهبر باید یك نفر را مسئول هماهنگی و كنترل تجهیزات نماید. تجهیزات همگانی میان اعضای گروه تقسیم می‌شود. چادر، چراغ خوراك‌پزی، كتری، طناب و... . از این گروه هستند. یك نفر به عنوان مسئول تجهیزات باید تعیین كند كه برای ماموریت مورد نظر كدام تجهیزات همگانی لازم است، از چه منابعی باید تأمین شود و چه كسانی باید حمل آن‌ها را به عهده بگیرند. راهبر باید نظارت و كنترل كاركرد مسئول تجهیزات را خود عهده‌دار شود. بهتر است گروه مقداری تجهیزات اضافه نیز تا محل آغاز صعود با خود بیاورد و بدین وسیله یك حاشیه ایمنی ایجاد نماید. اگر شرایط منطقه صعود دشوارتر از حد مورد انتظار باشد یا بخشی از تجهیزات به هر دلیل از دست برود، این تجهیزات اضافه به كار خواهد آمد؛ در غیر این صورت، می‌توان آن‌ها را در خودرو یا جای مناسب دیگری باقی گذاشت. اگر شما راهبر گروه هستید حتماً تجهیزات خود را دوبار كنترل كنید  زیرا موجب شرمندگی است اگر سرپرست گروه یك وسیله حیاتی را جا بگذارد.

 

توانایی گروه:

      یك گروه کوهنوردی باید قدرت كافی برای اجرای بی خطر و موفقیت‌آمیز برنامه‌ی خود داشته باشد. توانایی، به معنی قدرت گروه برای انجام كار و مقابله با مشكلات پیش‌بینی نشده‌ی ضمن آن است. قدرت گروه به تخصص و مهارت‌های فنی اعضای آن، آمادگی جسمانی آن‌ها، تعداد اعضای گروه و كمیت و كیفیت تجهیزات آن بستگی دارد. عواملی چون حس همكاری و میزان هماهنگی اعضا و همچنین كیفیت راهبری نیز بر توانایی گروه تاثیر می‌گذارد. یك گروه نیرومند کوهنوردی، از افرادی با تجربه، متخصص، مجهز و دارای آمادگی فیزیكی بالا تشیكل می‌شود. تعیین درجه‌ی قدرت (یا ضعف) یك گروه، متناسب با هدف و برنامه‌ای  كه در پیش دارد صورت می‌گیرد. در یك صعود دشوار و پرچالش، حضور یك عضو غیر كارآمد می‌تواندگروه را بشدت ناتوان سازد، ولی برای صعودهای ساده‌تر، شاید حضور یكی دو کوهنورد آماده و باتجربه در گروه، برای موفقیت آن كافی باشد. به یاد داشته باشیم گروهی كه هیچ کوهنورد با تجربه‌ای ندارد، در هر شرایط و برای هر برنامه‌ای ضعیف است. با تحقیق در مورد ویژگی‌های هر صعود، می‌توان قدرت لازم برای اجرای آن را برآورد كرد.

 

تشكیل گروه:

ـ چه كسی باید برود؟

       تك تك اعضای گروه کوهنوردی در معرض انواع چالش‌های جسمی و فنی قرار خواهند گرفت. از نظر روانی، ‌برخی کوهنوردان در صعودهایی كه نزدیك حد بالای توانایی آن‌ها است تنها با كمك و همراهی دیگران می‌توانند پیش بروند. سرپرست می‌تواند برای ارزیابی کسی كه توانایی‌های وی را به خوبی نمی شناسد، سؤالاتی از او بپرسد. در این موارد، مهم‌ترین شاخص توانایی کوهنورد، تجربه او است. كسی كه در گذشته صعودهای دشواری را انجام داده، به احتمال قوی باز هم می‌تواند چنین كاری را انجام دهد. در گروه‌های بزرگ کوهنوردی كه برای صعودهای  طولانی یا دشوار اعزام می‌شوند، سرپرست می‌تواند حتی سوابق فعالیت‌های افراد را به‌صورت مکتوب درخواست و بررسی نماید ولی برای برنامه‌های معمول، شاید یك گفتگوی كوتاه برای اطمینان از توانایی فرد كافی باشد. نكته‌ی مهم این است كه گاهی کوهنوردان بی‌تجربه به‌خاطر حضور در گروه،‌ عدم آمادگی خود را پنهان می‌کنند و اطلاعات نادرست ارائه می‌دهند، كه سرپرست باید به این موضوع توجه كند. حضور افراد تازه كار در گروه، نیاز به کوهنوردان  با تجربه، مشتاق و قادر به مربیگری را تشدید می‌کند. اجرای برنامه  توسط این گونه گروه‌های ناهمگون، مدت بیشتری طول می‌كشد و احتمال موفقیت آن نیز كاهش می‌یابد. تجربه نشان داده كه کوهنوردان در ضمن  صعود، بهترین رفتار خود را نشان می‌دهند و با آگاهی از اینكه زندگی دیگران در دست آن‌ها است به‌خوبی با یكدیگر هماهنگ می‌شوند. با وجود این، سرپرست باید به‌ویژه برای صعودهای طولانی و فرساینده، عامل سازگاری افراد را به‌خوبی در نظر بگیرد. چه بسا برنامه‌هایی كه به‌خاطر منازعات درونی، با شكست مواجه شده اند.

      عدم توافق میان برخی اعضای گروه، می‌تواند احتمال موفقیت را كاهش دهد و حتی جان اعضای گروه را به خطر اندازد. پس راهبر باید از حضور هم‌زمان كسانی كه عدم علاقه‌ی آن‌ها به یكدیگر آشكار است، جلوگیری نماید؛ زیرا این‌گونه تنش‌ها در موقعیت‌های پیچیده و دشوار ضمن صعود، تشدید شده و به كشمكش آشكار بدل می‌گردد. اگر در ضمن برنامه ، بین دو نفر از اعضای گروه ناهماهنگی پدید آمد، سرپرست باید حتی‌الامكان آن‌ها را از یكدیگر دور كرده، نگذارد این ناهماهنگی به جدال رویاروی تبدیل شود. فراموش نكنیم كه عامل محدود كننده‌ی هر گروه کوهنوردی، ضعیف ترین عضو آن است.

 

ـ‌ چند نفر باید بروند؟

      حجم گروه  باید با برنامه و هدف آن متناسب باشد. راهبر باید دو عامل سرعت و قدرت گروه را در نظر بگیرد و گاهی این دو عامل، نقطه‌ی مقابل یكدیگرند. گروه کوهنوردی باید حداقل سه عضو داشته باشد، تا اگر یكی از آن‌ها آسیب دید، نفر دوم جهت درخواست كمك اعزام شود و نفر سوم برای مراقبت نزد وی بماند. اگر مسیر صعود  استفاده از طناب را ایجاب می نماید (‌صخره، برف، یخ و...) بهتر است گروه  حداقل در غالب دو «كُرده» وارد عمل شود (هر كرده شامل دو یا سه صعودگر است كه با یكدیگر هم طناب می‌شوند) تا اگر یك كرده دچار حادثه گردید، نفرات كُرده‌ی بعدی به كمك آن‌ها بشتابند. این‌ها اصول كلی تعیین حجم گروه‌های کوهنوردی هستند ولی ویژگی‌های هر برنامه می‌تواند ملاحظات دیگری را نیز مطرح نماید. برای برنامه‌های طولانی در مناطق دور افتاده، گروه‌های بزرگ‌تری لازم است تا از عهده‌ی انتقال لوازم و تجهیزات ضروری برآیند و ضریب ایمنی را افزایش دهند. در صعودهایی كه در مسیرهای خطرناك كوهستانی صورت می‌گیرد، بهتر است در هر كُرده فقط دو نفرصعود كنند. حداكثر حجم گروه به عواملی چون سرعت، كارایی، ملاحظات زیست محیطی و قوانین یا محدودیت‌های منطقه بستگی دارد. گروه‌های بزرگ‌تر می‌توانند لوازم و تجهیزات بیشتری حمل كنند و نیروی بیشتری برای كمك رسانی دارند ولی همیشه ایمنی بیشتری فراهم نمی‌کنند. این گونه گروه‌ها در ضمن ، بیشتر پراكنده می‌شوند و خطر ریزش سنگ یا بهمن را افزایش می‌دهند. در بسیاری از موارد، سرعت یكی از عوامل تامین ایمنی است و گروه‌های بزرگ معمولاً سرعت پایینی دارند. به عنوان یك قانون عمومی می‌توان گفت هر چه مسیر دشوارتر باشد، حجم گروه باید كوچك‌تر شود. مشكل دیگر گروه‌های بزرگ این است كه آسیب‌های بیشتری به طبیعت و محیط زیست می رسانند.

 

مدیریت زمان:

      در محیط‌های طبیعی، انسان میهمان است نه میزبان! در هر صعودی ممكن است شرایطی پیش آید كه گروه، به‌خاطر از دست دادن روشنایی روز، هوای مناسب، تجهیزات و... مجبور به بازگشت به بارگاه خود شود. در برنامه‌های کوهنوردی، زمان را باید به دقت در نظر داشت. استفاده‌ی خوب و عاقلانه گروه از زمان، مهم‌تر از  سرعت گروه است. سرپرست گروه باید پیش از آغاز صعود، یك جدول زمان‌بندی برای آن تهیه كند. وی باید برای هر بخش ازماموریت، زمان لازم را برآورد كرده و مقداری زمان ذخیره نیز برای موارد غیر منتظره در نظر گیرد. در برخی از برنامه‌ها، تقسیم گروه یا جداشدن اعضا از یكدیگر ضرورت می یابد. در این موارد راهبر باید یك «زمان بازگشت» تعیین نماید. بدین معنی كه با اعضا قرار می‌گذارد اگر تا ساعت معینی (مثلاً ساعت 6 عصر) به نتیجه نرسیدند، پیشروی را قطع كرده و به محل تعیین شده (چادر، بارگاه،آبادی یا ...) بازگردند. این امر برای تضمین امنیت اعضای گروه ضروری است. راهبر می‌تواند زمان لازم  برای  اجرای یك برنامه را با اطلاعاتی كه از برنامه‌های مشابه، کوهنوردان با تجربه، راهنماهای محلی و افراد بومی به دست می‌آورد تخمین بزند؛ ولی فراموش نكنیم كه این زمان تا حد زیادی توسط تركیب گروه (تعداد اعضای گروه، میزان آمادگی آن‌ها، حجم تجهیزات) و همچنین شرایط محیطی (آب‌و‌هوا، بارش و...) تعیین می‌شود. بنابراین راهبر باید اطلاعات كسب شده را باتوجه به این عوامل تعدیل نموده و یك برآورد زمانی نسبتاً دقیق برای گروه خود به دست آورد. اگر هیچ‌گونه برآوردی از زمان لازم برای انجام ماموریت ندارید، از این ارقام كه به تجربه پدید آمده‌اند استفاده كنید:

 

      یك کوهنورد با آمادگی متوسط می‌توانددر مسیر های نسبتاً آسان و هموار، حدود پنج كیلومتر در ساعت پیشروی كند و در سر بالایی‌های فاقد درگیری فنی، سیصد متر در ساعت ار تفاع بگیرد به‌شرط آنكه كوله پشتی وی سنگین نباشد. آخرین نكته اینكه بیشتر برنامه‌های کوهنوردی نجات بیش از زمان برآورد شده طول می‌كشند، پس بهتر است سرپرست زمان بازگشت را چند ساعت بیشتر از زمان برآورد شده تعیین و به اعضا و خانواده‌ها اطلاع دهد.

خود كفایی:

      گروه کوهنوردی برای انجام یك صعود، چقدر تجهیزات لازم دارد؟ سرپرست گروه چه وقت باید حس كند كه گروهش آمادگی كافی برای اجرای برنامه دارد؟ هر گروه کوهنوردی باید نیرو، تخصص و تجهیزات لازم را برای عملكرد مستقل در شرایط عادی داشته باشد. علاوه بر این، گروه باید توانایی مراقبت از خود در برابر حوادث كوچك، تغییر وضع هوا و... را دارا باشد. اما در صورت بروز سوانح بزرگ و جدی، باید با استفاده از امكانات ارتباطی موجود، از دیگران كمك خواست. به بیان دیگر، راهبر باید بین ایمنی گروه و موفقیت آن، یك توازن ظریف و منطقی برقرار نماید. گروه‌های سبك‌بار، سریع‌تر و در نتیجه موفق‌تر هستند ولی ممكن است از نظر خودكفایی (وایمنی) آسیب‌پذیر باشند. از سوی دیگر، توجه بیش از حد به خود كفایی و ایمنی گروه می‌تواند منجر به افزایش حجم وسایل و تجهیزات‌شده، سرعت و احتمال موفقیت را كاهش دهد. در یك جمله می‌توان گفت، گروه  باید حداقل منابعی را كه برای ایمنی و موفقیت آن در شرایط عادی لازم است (با در نظر گرفتن یك حاشیه امنیت باریك) همراه داشته باشد. راهبر نخست باید یك نسخه از كروكی مسیر صعود، جدول زمان‌بندی آن، زمان پیش‌بینی شده برای بازگشت، زمان انتظار به‌خاطر تاخیرهای احتمالی ضمن برنامه، و سایر اطلاعات ضروری را در اختیار یك شخص مسئول قرار دهد تا در صورت عدم بازگشت گروه پس از زمان مقرر، اقدامات لازم (اطلاع رسانی به مسئولان مربوطه ، پیگیری تعیین وضعیت گروه، اعزام گروه‌های امداد و...) را آغاز نماید. كاربرد تلفن‌های ماهواره‌ای در برنامه‌های کوهنوردی، روز به روز رایج‌تر می‌شود. با این وسیله می‌توان تقریباً در هر شرایطی با پایگاه اصلی ارتباط برقرار كرد. در نتیجه اگر سانحه‌ای برای گروه رخ دهد، روند كمك‌رسانی تسریع می‌شود و اگر تاخیر به دلیل دیگری باشد از اعزام بی دلیل گروه‌های  بعدی جلو گیری می‌گردد. فراموش نكنیم كه تلفن ماهواره ای، بی‌سیم و... نباید جایگزین خودكفایی گروه شوند،  بلكه آن‌ها را باید به‌عنوان مكمل اقداماتی دانست كه برای تامین استقلال و خودكفایی گروه انجام می‌گیرد. هیچ گروهی نباید با آمادگی نا كافی یا تجهیزات نا مناسب عازم صعود  شود یا خود را درگیر برنامه ای  نماید كه فراتر از حد توانایی اعضای آن باشد. این امر می‌تواند اعضای گروه و كسانی را كه بعداً برای كمك به آن‌ها اعزام می‌شوند به خطر اندازد.

 

ضمن برنامه:

      پیش از ترك مبدا صعود (محل آغاز پیاده روی) چند دقیقه‌ای را صرف كنترل تجهیزات و لوازم گروه كنید، و مطمئن شوید كه چیزی كم ندارید. هر کوهنورد كهنه‌كاری، شكست یك برنامه به‌خاطر جا ماندن یك وسیله‌ی ضروری را تجربه كرده است. برخی سرپرستان برای جلوگیری از فراموش كردن اقلام حیاتی، یك فهرست مكتوب تهیه می‌کنند. راهبر باید گروه را در طول برنامه، با آهنگی یكنواخت هدایت نماید. در مسیرهای طولانی، گروه نمی‌تواند تندتر از ضعیف‌ترین عضو خود پیشروی كند، زیرا وادار كردن وی به حركت سریع‌تر، منجر به واماندگی او و تاخیر بیشتر در پیشروی می‌گردد. پس آنچه بیش از سرعت اهمیت دارد، تداوم حركت یكنواخت گروه است. توقف‌های متناوب برنامه‌ریزی شده از استراحت اجباری گروه به‌دلیل خستگی یكی از اعضاء، مؤثرتر و كارآمدتر است. اعضای گروه باید با هم باشند. البته معنی با هم بودن این نیست كه هیچ فاصله‌ای بین آن‌ها پدید نیاید، بلكه در صورت لزوم تا جایی كه ارتباط میان آن‌ها قطع نشود، می‌تواننداز یكدیگر فاصله بگیرند. یكی از مزایای حركت گروهی، افزایش امنیت است. پس در گروه‌های فرو پاشیده، ایمنی افراد به خطر می‌افتد. به‌طور خود بخود، ضمن حركت، افراد نیرومند جلو می‌افتند و اعضای كندتر عقب می‌مانند. در این حالت بین كسانی‌كه احتمالاً نیاز به كمك خواهند داشت و آن‌هایی كه قادر به كمك هستند، فاصله می‌افتد. سرپرست باید با جلوگیری از دوپاره شدن گروه، از پیدایش این وضعیت خطرناك جلوگیری كند. فروپاشی گروه در مسیرهای فنی و دشوار و همچنین ضمن بازگشت از برنامه، بیشتر دیده می‌شود. همچنین جدا شدن اعضاء در گروه‌های بزرگ شایع‌تر است. به همین دلیل سرپرست در گروه‌های بزرگ نقش مهم‌تری دارد زیرا می‌تواند با رعایت نكات زیر مانع فروپاشی گروه گردد:

ـ توقف بر سر دوراهی‌ها برای اطمینان از اینكه همه‌ی اعضای گروه، راه درست را بر می‌گزینند.

ـ ایستادن و كنترل همه‌ی اعضا در نقاط خطرناك (رودخانه ها، پرتگاه‌ها و...) به منظور تضمین عبور بی‌خطر آنه.ا

ـ اطمینان از حضور همه‌ی افراد،‌ پیش از آغاز هر مرحله از پیشروی.

      بهتر است یكی از اعضای آماده را به عنوان «‌عقب‌دار»‌ در انتهای گروه قرار دهیم تا مطمئن شویم كه كسی در طول راه جا نمی‌ماند. لازم نیست راهبر در ابتدای گروه باشد. در واقع بسیاری از راهبران در میانه‌ی گروه جا می‌گیرند تا همه‌ی اعضا را زیر نظر داشته باشند. البته وی باید همواره آماده باشد كه در صورت لزوم (مثلا ً تعیین مسیر درست یا نظارت بر عبور از یك منطقه دشوار) خود را به جلو گروه برساند. نقش راهبر این است كه انجام كارها را ممكن سازد، نه اینكه شخصاً آن‌ها را اجرا نماید. تقسیم كار می‌تواند برای پیشرفت گروه بسیار سودمند باشد. این امر به سرپرست امكان می‌دهد كه به جای پرداختن به مسایل جزئی، به كل برنامه  و هدف آن بیندیشد. با تقسیم كار می‌توان حس مفید بودن و كار گروهی را در افراد پدید آورد و نشان داد كه تصمیم گرفتن و اجرا كردن، صرفاً به سرپرست گروه مربوط نمی‌شود. اگر یكی از اعضاء مشكلی دارد و نیازمند كمك است، باید فردی نیرومند و با تجربه را به عنوان مربی شخصی برای وی تعیین كرد. در گروه‌های بزرگ، راهبر برای خود دستیاری برمی‌‌گزیند كه به پیشرفت كار كمك كند و در صورت بروز حادثه‌ای برای وی، مسئولیت را به عهده بگیرد.

از طرح درس کارآموزی کوه پیمایی

راهبری در بحران

فروپاشی گروه:

      هیچ‌گاه اجازه ندهید گروه از هم پاشیده شود، مگر دلیل مطلقاً قانع‌کننده‌ای درکار باشد. فروپاشی گروه در پیدایش سوانح کوهنوردی نقش مهمی داشته است. تنها در موارد خاص همچون  در خواست کمک،  جستجوی افراد گمشده و... سرپرست باید به این کار تن دهد. در صورت لزوم، گروه فرعی حداقل باید شامل دونفر باشد. در صورت وجود نفرات بیشتر، حتماً برای گروه فرعی سرپرست تعیین شود، دستورات روشن به وی داده شود، زمان بازگشت و نحوه‌ی برقراری ارتباط معین گردد و... به افراد انتهای گروه کمک کنید و آ نها را با بارشان به حال خود رها نکنید. قانون تماس چشمی هر عضو با افراد جلو و پشت خود را به‌ویژه در هوای مه‌آلود، کولاک و بارندگی مورد تاکید قرار دهید و هیچ‌کس را به تنهایی جایی نفرستید.

 گاهی گروه‌های کوهنوردی، در ضمن برنامه، گرفتار رخدادهای ناخوشایند یا وضعیت‌های خطرناك می‌شوند. در این صورت هدف اولیه‌ی گروه یعنی صعود به هدفی مهم‌تر یعنی تلاش برای بقا و حفظ جان اعضای گروه تبدبل می‌گردد. طبیعی است كه نقش و وظایف راهبر نیز به همین ترتیب تغییر می‌کند و وظیفه‌ی وی به عنوان تصمیم گیرنده‌ی نهایی، بسیار حساس و دشوار می‌شود. در این شرایط سرعت عمل و همكاری سازمان‌یافته‌ی اعضا برای كمك به عضو آسیب دیده، یك ضرورت آشكار است. در هنگام رخداد حادثه، به هیچ وجه نباید زمان را از دست داد، بلكه برای نجات مصدوم، اقدام فوری و موثر ضروری است و باید توسط سرپرستی آموزش دیده و با تجربه رهبری شود. راهبر باید حتی‌الامكان آزاد بوده و درگیر كارهای اجرایی نشود تا بتواند با آگاهی به مسائل، اعضای گروه را هدایت كرده و پیشاپیش در مورد مراحل بعدی كار اندیشه نماید. رهبری گروه در برخورد با شرایط بحرانی باید بر سه قانون اصلی نجات استوار باشد:

 

. ایمنی نجات‌گران  اولویت نخست و حتی مهم‌تر از نجات افراد آسیب دیده است.

. كلیه‌ی اقدامات مقابله با شرایط بحرانی باید به‌سرعت، اما با خونسردی و آرامش انجام گیرد.

. در شرایط بحرانی باید از شیوه‌های آشنا و تمرین شده بهره گرفت، زیرا هنگام حادثه، زمان تجربه كردن روش‌های تازه نیست.

 

      در مقابله با سوانحی كه برای کوهنوردان رخ می‌دهد، نتیجه‌ی كار به چگونگی كاركرد سایر کوهنوردان و به‌ویژه سرپرست  گروه بستگی دارد. البته معمولاً عوامل خارجی نیز بر نتیجه‌ی كار تاثیر می‌گذارند كه تحت كنترل اعضای گروه نیستند. در چنین شرایطی، بهترین كار این است كه راهبر بر پایه‌ی دانش و تجربه‌ی خود، طرح مناسبی بریزد، و سپس آن‌را با حداكثر ایمنی و كارایی كه شرایط موجود اجازه می‌دهد، عملی نماید. می‌گویند بهترین راه، پرهیز از مشكلاتی است كه انتظار آن‌ها را داشته باشیم. پس راهبر همواره باید درباره‌ی مراحل بعدی كار، پیشاپیش و به یاری جمله‌ی «چه می‌شود اگر... .؟» اندیشه و تدبیر نماید. هنگام حركت باید به چگونگی اجرای برنامه بیندیشد و هنگام اجرا به چگونگی بازگشت. او باید به نخستین نشانه‌های خستگی در میان اعضای گروه توجه كند، محل‌های بیتوته را در ذهن ثبت نماید، زمان را در نظر داشته باشد و به دگرگونی هوا توجه نماید. راهبر در طول مسیر و پیش از رسیدن به هر پلی، در ذهن خود از آن عبور می‌کند.

 او تلاش می‌کند همواره یك مرحله از گروه جلوتر باشد؛ بدین ترتیب مشكلات را كنار زده، از حوادث پرهیز، یا از تبدیل شدن آن‌ها به فاجعه جلوگیری می‌کند. سوانح معمولاً غیر مترقبه‌اند؛ اما با مطالعه و حضور ذهن می‌توان برای مقابله با آن‌ها آماده شد. کوهنوردان  باید علاوه بر کمک‌های نخستین، مهارت‌های كاوش، رهاسازی، تثبیت، نجات و سایر فنون اجرایی ضروری جهت انجام ماموریت‌های ویژه‌ی خویش را به‌خوبی آموخته باشند. ناگفته پیداست كه جستجو و نجات كاری سنگین، دشوار و تخصصی بوده، نیاز به مهارت‌های ویژه و همچنین آمادگی جسمی و روانی دارد.