از کافه کوه 1390 تا قهوه خانه سنتی آذری 1327

با سلام به دوستان و خوانندگان محترم نشاط کوهستان

امروز جمعه 5 اسفند 1390 بازدید از چند منطقه تاریخی شهر ری و ورامین را داشتیم ، همراه با همسفران کوهنورد و غیر کوهنورد ، این سفر نیز به خوبی و خوشی برگزار شد ، از کافه کوه محمد تهرانی در ارتفاعات تهران  که ایده سفر شکل گرفت ،  سفری به جنوب تهران ، شهر ری ، ابن بابویه و ورامین  و در پایان به قهوه خانه سنتی آذری که در سال 1327 تاسیس گردید و در میدان راه آهن ابتدای خیابان ولی عصر (عجج) ، روبروی شهر کتاب واقع شده ختم گردید .

تعداد شرکت کنندگان این برنامه 1+13 نفر بود، حالا چرا این عدد ، دلیل اش این است که برنامه با 13 نفر اجرا شد و برای ناهار در قهوه خانه سنتی آذری  یکی از دوستان به جمع ما اضافه شد ، اسامی دوستان را فرامرز کامل خواهد نوشت .

جمع دوستان فرامرز نصیری ( وبلاگ کلاغ ها )، مریم وحیدی نسب، حسین رضایی(وبلاگ کوه‌نوشت)، لیلا مسعودی، فرشید داودی (‌وبلاگ طنز کوه)، نرگس آشتیانی، علی محمد، علی بیات (وبلاگ دیار الوند)، حسین قدسی‌فر، هاجر شکرچی‌زاده و فواد نجفی بنده و همسرم

  فکر کنم اهالی تهران عادت کرده ایم برنامه های سفر خود را به خارج استان تهران و حتی مناطق دور دست داشته باشیم ، فرامرز نصیری با دعوت از دوستان برای بازدید از چند منطقه تاریخی سنت شکنی کرد و ما نیز خوشحال از همراهی دوستان در این سفر حضور یافتیم ، نکته جالبی که در ابتدای سفر بیان شد نیز همین بود ، ما از دوستان شهرستانی انتظار داریم مناطق جالب و دیدنی استان خود را معرفی کنند ، ما در تهران چه اندازه با آثار باستانی  و مناطق دیدنی آشنایی داریم .... همواره سفر خود را رفتن به مناطق دیگر تعریف کرده ایم و از استان تهران غافلیم ، البته بیشتر نوک پیکان سخنم با خودم می باشد ، جاذبه های طبیعی و تاریخی تهران کم نیستند ، هر چند جاذبه های تاریخی و فرهنگی آن در شلوغی تهران پنهان شده باشند ولی هستند و نفس می کشید ، امید که ما نیز به وظیفه استانی خود عمل کنیم .

ساعت 7 صبح

میدان 7 تیر

این دو 7 آغاز حرکت ما بود که کمی با تاخیر با 6 ماشین سواری به سمت شهر ری ، برای بازدید از برج طغرل به راه افتادیم ، برج طغرل دقیقاً روبروی قبرستان ابن بابویه قرار دارد ، و ابن باب وی نیز قسمت شمال کمی دورتر از حرم حضرت عبدالعظیم  واقع شده است  . خوب گویا ما زود رسیدیم ، برج درون محوطه ایی قرار دارد که در آن را ساعت 9 صبح باز می کنند ، ما زودتر رسیده بودیم ، فرصت کافی برای بازدید از ابن بابویه داشتیم ، ابتدا بر سر مزار جهان پهلوان تختی و سپس صبحانه در امامزاده و پرنده نگری و چرخی در قسمت های مختلف ابن بابویه ، که این مکان خودش تاریخ شهر ری و شکل گیری تهران بزرگ است .

ساعت 7:50 که به در بسته محوطه برج طغرل برخورد کردیم و ظاهراً ساعت 9 صبح درب آن گشوده می شود

  مشخصات برج طغرل که موردبازدیدقرار گرفت در عکس زیر درج شده است

برنامه با کمی تغییر برای بازدید از قبرستان ابن بابویه و آستان مقدس شیخ صدوق ترتیب داده شد و این عکس ورودی ابن بابویه می باشد

سردر ورودی

سمت چپ ورودی ابن بابویه به فاصله کمتر از 100 متر  ، مرقد جهان پهلوان تختی است ، ذکر فاتحه ایی بر مرقد بزرگ مرد ورزشی و اخلاقی ایران زمین ، اولین برنامه گروه بود که در فضای صبحگاهی ، با توضیحات فرامرز انجام پذیرفت .

صبحانه عدسی نذری ، یا شاید هم هماهنگ شده !!! فرامرز جان تو بگو

بعد گشتی در مقبره های ابن بابویه ، آرامگاه دهخدا

بعد رفتیم بازدید برج طغرل

اینم عکس تکی ، البته اگه فرامرز را در میان  جمع نمی بینید به خاطر اینه که ظلم بزرگی در حقش شده ، البته با توافق جمع ، همه دوربین ها تحت حمایت به قسمت های مختلف بدنش وصل شده و باید به ترتیب با همه دوربین ها به گرفتن عکس مشغول باشه ... چه پسر نازیه این فرامرز ....

آتشکده ری ( تپه میل ) مقصد بعدی ما بود که در جاده شهر ری به ورامین و روبروی روستای قلعه نو قرار دارد

دشت ورامین از بلندای تپه میل

مقصد بعدی ما چشمه علی در شهر ری ، اگه ندیدید حتما برید ببینید ، جای واقعا قشنگی است

آخرین قسمت برنامه قهوه خانه سنتی آذری واقع در خیابان ولی عصر حدود 100 بالاتر از میدان راه آهن ، غرب خیابان ولی عصر ، اگر اینجا هم نرفتید حتما برید

تابلوی سردر قهوه خانه سنتی آذری

اطلاعات تاریخی قهوه خانه سنتی آذری نصب شده در پیاده روی خیابان ولعیصر مقابل قهوه خانه

ورودی قهوه خانه تزیین شده با انواع وسایل قدیمی و سنتی

داخل قهوه خانه و محل پذیرایی از میهمانان

اینم گروه ما که به عشق دیزی سنگی یک روز تمام مجبور بود ، در جای جای شهر ری و ورامین و ... قدم بزند !

مرسی فرامرز عزیز بابت پذیرایی دانگانه ... ولی یادمون نرفته برج طغرل ، آتشکده ری ، چشمه علی ورودیه نداشت ،

آدرس سایت قهوه خانه سنتی آذری ، روی این متن کلیک کنید

برنامه بی بی شهر بانو به دلیل کمبود وقت حذف گردید

-----------------------------------------------------------------------

گزارش تکمیلی : وبلاگ کلاغ ها ، فرامرز نصیری نیا 

وبلاگ کوه نوشت ، حسین رضایی

دیار الوند ، علی بیات


برنامه دیدار از جاذبه های تاریخی شهر ری

نقل از وبلاگ کلاغ ها :

_ روز جمعه 5 اسفند ماه ، برنامه‌ی دیدار از جاذبه‌های تاریخی شهر ری اجرا خواهد شد و این پست به منزله دعوت از دوستان شرکت‌کننده در کافه کوه و دیگر کوه‌نویسان علاقه‌مند است.

_ "برج طغرل، تپه میل ، چشمه علی ، آتشکده و بی‌بی شهربانو" را برای دیدار در روز جمعه در نظر گرفته‌ایم. قرار برنامه ساعت 7 صبح در یکی از میادین مرکزی تهران خواهد بود و پایان برنامه در حدود ساعت 14 و پس از صرف ناهار دست‌جمعی (آبگوشت!) در قهوه‌خانه سنتی میدان راه‌آهن. اجرای برنامه به صورت دوستانه بوده و کلیه هزینه‌های آن شامل ورودیه‌ها و ناهار و ... به صورت دانگانه(!) است. ضمنا، وسیله نقلیه‌ی عمومی نداریم و ظرفیت نفرات بر اساس تعداد ماشین‌های شخصی دوستان خواهد بود!

_ در صورت تمایل برای شرکت در این برنامه، لطفا از طریق SMS به شماره تلفن 09352320981 (فرامرز نصیری) درخواست و نام خود را اعلام فرمائید و یا در بخش کامنتینگ وبلاگ ، نام و شماره تماس را به صورت خصوصی بفرستید . کلیه هماهنگی‌های لازم تا بعدازظهر پنج‌شنبه صورت خواهد گرفت .

-------------------------------------------------پی نوشت ---------------------------------------------------------------

برج طغرل ( از تهران نما )

     یكی از شاهكارهای دوران در حاشیة شهر تهران در منطقه ابن بابویه شهر ری در میان انبوهی از سازه‌های سر به فلك كشیده زمان ، شكوه خود را پس از 700 اندی سال كه از قدمت آن گذشته حفظ نموده است ، برجی به بلندای تاریخ و شكوه و تمدن ایران زمین. آری، این برج، برج طغرل نام دارد
بنای آجری برج طغرل ،که مساحت آن با احتساب باغ و دیوارهای احداث شده درسال ۱۳۷۹ به ۵۰۰۰ مترمربع می‌رسد، از جمله آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان و مربوط به نیمه دوم قرن ششم قمری است‌. ارتفاع برج بدون سقف در حدود ۲۰ متر است‌. از نظر معماری ضخامت دیوار برج از ۱/۷۵ تا ۲/۷۵ متر و قطر داخلی و خارجی آن به ترتیب ۱۱ و ۱۶ متر است‌. سطح بدنه بیرونی برج به ۲۴ ترک تقسیم شده است‌. در قسمت فوقانی برج تزیینات و کتیبه‌ای به خط کوفی وجود داشته که در قرون گذشته از بین رفته است‌. در ۱۳۰۱ ق‌، به فرمان ناصرالدین شاه‌، بخش فوقانی برج که فرو ریخته بود، مرمت و بازسازی شد و آخرین مرمت نیز در سال‌های اخیر صورت گرفته است.

    برج طغرل در واقع یک ساعت طبیعی نیز به حساب می آید؛ زیرا معماری آن به صورتی است که در بالای هر ترک‌ چهارو نیم دایره وجودداردکه بیانگر یک ربع ساعت است‌. در بالای آن‌ها نیز شش مستطیل است که هریک ۱۰ دقیقه را نشان می‌دهد. سپس شیارهای ریزتری، به عنوان ثانیه ،وجود دارد که هرگاه خورشید در وضعیت تازه‌ای قرار بگیرد‌، با ایجاد سایه روشن‌ها، زمان دقیق نشان داده می‌شود. ۲ ناودان شرقی و غربی ساعت سه و نه رانشان می دهدو درهای ورودی برج ،در شمال و جنوب آن، نیز ساعت شش و دوازده هستند. گفته می‌شود که این مکان آرامگاه طغرل‌، از سلاطین سلجوقی، است که به دلیل علاقه به نجوم‌این برج را بنیاد گذاشته است.
      استاد سازنده آن كاربردهای دیگری را نيز در جاودانه ساختن آن بكار برده و معماری پنهانی را برای پی بردن به اسراری با آن عجین كرده است. از جمله كاربرد این برج استفاده در شبهای تار با استفاده از روشن كردن آتش بر باروی بلند آن برای راهنمای مسافران جاده ابریشم كه از جانب خراسان به جانب ری می‌آمدند بوده و در روز احتیاجات گاهشماری مردم را مرتفع نموده است. بنا به گفته فرزانه اندیشمند استاد منوچهر آرین پژوهشگر خراسانی عرصه تاریخ علم كشور در مقاله نگاه دیگری به برجها اطلاق واژه برج به این بنا و بناهای مشابه از آنجا كه برج به منازل عبور حركت سالانه خورشید در دائره‌البروج گفته می‌شود حكایت از این مطلب دارد كه گذشتگان از این روی سایه‌های این ابنیه و دریچه‌های گذر نور خورشید كه در روی آنها تعبیه شده پی به برجی كه خورشید در آن غوطه ور می‌باشد می‌بردند زیرا كه در هر برجی خورشید ارتفاع خاصی در آسمان نسبت به افق و میل خاصی نسبت به جهات جغرافیایی مناطق دارد لاجرم سایه‌ها و طرز تابش آن متفاوت خواهد بود كه از این تغییرات می‌توان در تعیین روزها و برج‌ها بهره‌ برد و این فناوری به كار رفته در این ساختمانهاست كه كلمة برج را زیبنده نام آن كرده است.
 
     از ویژگی‌های این محوطه آرامگاه استاد سیدمحمد محیط طباطبایی‌، ادیب معاصر، پدر تاریخ ایران است که وصیت کرده بود، تا به خاطر علاقه خاصی که به این برج و معماری آن داشته است‌، او را در پای این برج به خاک بسپارند . 14.00

چشمه علی:

قدمت چشمه علی به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد؛ زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه‌ای دایمی واقع بربالای تپه ای گرد آمدند. نخستین نشانه‌های تمدن در چشمه علی، که شامل تپه باستانی‌، برج و باروهای قدیمی ری و چشمه زیرزمینی است،مربوط به تولید سفالینه‌های سرخ رنگ با نقش‌های سیاه یا قهوه‌ای سیر و تصاویری که بر آن نقش شده‌ می باشد. در کنار چشمه‌، تپه‌ای است که در کاوش‌ سال‌های ۱۹۳۴ و ۱۹۳۶ م، به رهبری اریک اشمیت که برای موزه هنرهای زیبای بوستون و فیلادلفیا در امریکا انجام شد، از آن آثاری به دست آمده است‌. قدیمی‌ترین شواهد موجود در این منطقه که به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد بر می‌گردد، سفالینه‌هایی است که ذکر آن رفت‌. این محل در هزاره سوم پیش از میلاد ناگهان متروک شد و دوباره از هزاره دوم مسکونی و آباد گشت‌. آثاری از عهد پارت‌ها (حصار معبد آناهیتا متعلق به آغاز عصر مسیحی‌)، ساسانی‌ها و اسلام تا عهد تیموریان نیز در این محل به دست آمده است‌. به استناد روایت‌های مختلف‌ مادر زرتشت نیز در این مکان متولد شده است‌. درباره آب چشمه گفته می‌شود که از جاجرود و قیطریه تأمین می‌شود و پس از گذر از راه‌های زیرزمینی‌، از دل تپه می‌جوشد.
چشمه علی به عنوان یک منطقه طبیعی شناخته شده است‌. برج و باروهای آن در هنگام استحکام به چهار تا پنج متر می‌رسید و سوراخ‌های دیده‌بانی و آتش‌دان داشته است که هنوز هم آثار آن باقی مانده است‌. اکنون حدود ۱۰۰ متر از دیوار آن بازسازی شده است‌. وجود نقش برجسته‌ای از فتح علیشاه ،در حال تاج‌گذاری‌، بر صخره مسلط بر آب‌های چشمه‌علی از ویژگی‌های منطقه است و آن را نباید با نقش برجسته‌ای که همین پادشاه را سوار بر اسب و در حال شکار نشان می‌دهد اشتباه کرد. قبلاً این نقش برجسته متعلق به دوران ساسانی‌ها بوده است‌.
نام چشمه به امام اول شیعیان باز می‌گردد که ساکنان اطراف آن در دوران اسلام بر آن نهادند. اما ایرانیان باستان این چشمه را سورنا می‌نامیدند؛ زیرا در کنار معبد آناهیتا قرار داشته است‌.

منبع اطلاعات: کتاب اول

تپه میل

با میل تپه اشتباه نشود.

تپه میل که از آن آتشکده بهرام و آتشکده ری نیز نام برده می‌شود از آثار دوره ساسانیان در شهر ری است. گمان می‌رود که این بنا آتشگاه بهرام گور بوده باشد.

در حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر ری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای پهناور در روستای قلعه‌نو بقایای کاخ یا آتشکده‌ای واقع است که به تپه میل مشهور گردیده و آن به سبب دو پایه بزرگ بنا می‌باشد که از دور شبیه به میل است.

جهت بنا به صورت شرقی و غربی است. در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی ماند. بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر دیرینگی متعلق به دوره ساسانیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است.

آنچه از پوشش بنا در زمان حاضر بر جاست، یک جفت قوس هلالی با نقطه بیضی است، در راستای محور اصلی تالار، راهروی کم عرض تونل مانندی سراسر طول تالار را از زیر طی می‌کند که از منتهی الیه غربی، راهروی هم عرض دیگری بر آن عمود می‌شود و ورودی اصلی راهروی زیرین در جبهه شرقی، زیر ایوان اصلی است.

نخستین بار در سال ‪ ۱۹۱۳‬میلادی «ژاک دومورگان» فرانسوی این آتشکده و سازه‌های پیرامون آن را مرمت کرد. این بنا در سال ‪ ۱۹۳۳‬توسط باستان‌شناس آمریکایی به نام اریک اشمیت مورد کاوش و حفاری قرار گرفت و اخیراً دکتر فیروزه شیبانی از ایران کار حفاری آن را پی‌گیری کرده‌است.

آرامگاه بی بی شهربانو

بی بی شهربانو نام آرامگاهی است در شهر ری. طبق کتیبه موجود در آن و باور مردم مقبره شهربانو همسر امام سوم شیعیان حسین بن علی و مادر امام چهارم شیعیان سجاد است[۱].

به عقیده برخی از کارشناسان به دلایلی همچون قرارگرفتن زیارتگاه بر فراز کوه، نزدیکی به چشمه، ویژگیهای معماری سنگی، اختصاص زیارت آن به زنان در برخی دوره‌ها، کاربرد واژه بانو و شهربانو برای ایزدبانوی آناهید و تشابه افسانه بی‌بی شهربانو با داستان زیارتگاه زرتشتی «بانوی پارس» در یزد، این بنا در اصل از نیایشگاه‌های آناهید، الهه آب‌ها و باروری و از پرستشگاه‌های زرتشتیان پیش از اسلام بوده‌است.[۲]


هسته اصلی بنای مزبور را در دوران ساسانی ساخته‌اند. از دیدگاه معماری قسمت گوشه جنوب شرقی آن که مشتمل بر بنای چهار گوش منظم و استوار سنگی با پوشش ضربی سنگ و آجری می‌باشد و از عهد آل بویه و حرم و اطاق طویل جنوبی آن از دوران ساسانی و دیوارهای خارجی صحن همزمان با بنای سنگی عهد آل بویه و عصر سلجوقیان می‌باشد. در سده‌های بعدی به وسیله احداث رواق و دیوارها و اطاق‌های مختلف و راهرو و... محوطه اصلی را به دو صحن تقسیم و به صورت کنونی درآورده‌اند. گنبد بقعه از عهد دیالمه است.

صندوق منبت روی قبر، حدیث‌های پیامبر اسلام و لقب‌های شهربانو را دربرداشته و تاریخ ۸۸۸ هجری قمری و نام بانی و سازندگان آن ذکر شده‌است.[۹][۱۰]

در منبت زیبایی از دوران شاه طهماسب در جنوب شرقی حرم که مدخل اصلی و قدیمی آن است قرار دارد. گچ بری‌ها و تزیینات دوره قاجاریه هم در این بقعه به چشم می‌خورد.[۵]

در این بقعه آثار تاریخی دیگری نیز وجود دارد.


از : ویکی پدیا