روستاي افجه
روستاي افجه از تواقع
بخش لواسانات شهرستان شميران، با مختصات جغرافيايي 51 درجه و 41 دقيقه طول شرقي و 35 درجه و 51 دقيقه عرض شمالي، در
30 کيلومتري شمال شرقي تهران و در جوار دشت هاي هويچ و گرچال و قله ساکا واقع شده
است. ارتفاع اين روستا از سطح دريا 2040 متر است.
رودخانه افجه (بدو) از
شرق روستا مي گذرد و رودخانه تبله رود از داخل آبادي عبور مي کند. آب و هواي
روستاي افجه به دليل استقراردر ناحيه کوهستاني در بهار و تابستان مطبوع و در پاييز
و زمستان سرد است.
روستاي افجه از روستاهاي ديدني و
قديمي منطقه لواسان است، به طوري که در محلات مختلف آن بقاياي سفال هاي دوران گذشته
يافت مي شود. محلات چراغان، سادات شيرازي يا شير اسب، محله بالا و محله پايين از
قسمت هاي معروف کالبدي روستاست. در ميان روستا و در اطراف حمام تاريخي آن سنگ
قبرهاي مربوط به قرون نهم و دهم هجري قمري کشف شده است. يکي از آن سنگ ها به ديوار
مسجد کنار روخانه نصب شده است. در حال حاضر بافت قديم، روستا و اکثر خانه هاي
تاريخي آن تخريب شده و به جاي آن ها ساختمان هاي جديد احداث شده است. در قسمت
شمالي روستا، بقايايي از معماري دوره پهلوي به جا مانده اند که فاقد ارزش هنري يا
تکنيک معماري خاص مي باشند.
مردم روستاي افجه به زبان فارسي سخن
مي گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.
الگوي معيشت و سکونت
براساس نتايج سرشماري سال 1375 جمعيت
روستاي افجه 833 نفر بوده است که در سال 1385 به 1800 نفر افزايش يافته است.
مشاغل عمده مردم روستاي افجه شامل
زراعت، باغداري و دامداري است. غلات و بنشن از محصولات عمده زراعي و گردو، زردآلو،
گيلاس، آلبالو و هلو از محصولات باغي روستاست. توليد انواع محصولات دامي از قبيل
گوشت و فرآورده هاي لبني نيز معمول است.
پرورش زنبور عسل و توليد عسل نيز در
روستا رواج دارد. روستاييان کم زمين و يا بي زمين در امور خدماتي از قبيل حمل و
نقل، خريد و فروش و يا در امور کارگري فعاليت دارند.
روستاي افجه در ناحيه کوهستاني و به
صورتي متمرکز استقرار يافته است. در ساخت خانه هاي قديمي روستائيان از مصالح بومي
و محلي استفاده شده است. ديوارهاي اين خانه ها از سنگ لاشه و ملات گل و بسيار ضخيم
ساخته شده است. سقف خانه ها از
چوب و سرشاخه هاي درختان و نيز کاهگل پوشش داد شده است. در بازسازي برخي از خانهها،
سقف هاي شيرواني يا روش ايزوگام مورد استفاده قرار گرفته است.
بيشتر خانه هاي روستايي به سبک معماري
مدرن با استفاده از مصالح جديد، براي استفاده گردشگران يا صاحبان خانه هاي ويلايي
طراحي و ساخته شده اند. خانه هاي مسکوني قديمي غالبا يک طبقه و خانه هاي جديد دو يا سه
و يا چند طبقه ساخته شده اند، ولي باغچه هاي روستايي هنوز حفظ شده و فضاي سرسبزي
را ايجاد کرده اند.
جاذبه هاي گردشگري
دره ضلع شمالي افجه
مناظر زيبا و جذابي دارد. اين دره در فصول مختلف سال مورد توجه هزاران گردشگر قرار
مي گيرد، به ويژه آن که دره مذکور، مسير عبور کوهنورداني است که براي فتح قله هاي
آتشکده، ساکا، پرسون ، ريزان ، يخچال و
مهرچال عزيمت مي کنند. گفته مي شود راه قديمي افجه، مسير پادشاهان صفوي در عبور از
افجه به دشت لار براي شکار و تفرج بوده است. آثار کاروانسراي صفوي در آن سوي
ديواره صخره اي کوه و در انتهاب دره، از يادگارهاي آن دوره است.
آبشار پسچويک در فاصله 5/1 کيلومتري
شمال شرقي افجه و در يال کوه مشرف به دشت هويج، قرار دارد. اين آبشار حدود 15 متر
ارتفاع دارد و اطراف آن را درختان بلندي فرا گرفته اند. آبشار زيباي موآب که در
سينه کش قله ساکا و قبل از دشت هويج قرار گرفته است در حدود 180 متر ارتفاع دارد.
جريان آب آبشار موآب در اواخر تابستان کاهش مي يابد.
محوطه دشته، در فاصله 3 کيلومتري
روستاي افجه در حد فاصل ميان آبشار پسچويک (paschuic) و دشت هويج واقع شده و باغ هاي گيلاس بسيار زيبايي دارد.
گردشگران و کوهنورداني که قصد عزيمت به دشت هويج و يا قلل و ارتفاعات افجه را
دارند از اين مکان به عنوان استراحتگاه موقت استفاده مي کنند.
دشت هويج يا گرچال محوطه بسيار سرسبزي
است که انواع محصولات سردسيري در آن کاشته مي شود. در ضلع شمالي اين دشت چشمه هايي
وجود دارد که در کنار آن رديفي از درختان بيد قد برافراشته اند.
در ضلع شمالي غرب دشت هويج در مسير
صعود به قله آتشکده دشت سبواستان با درختان گردو، و گيلاس قرار دارد. در ضلع شمالي
دشت سبواستان آبشار چرند به ارتفاع 45 متر از دامنه کوه به دره سرازير مي شود.
حمام تاريخي روستا در مرکز بافت قديمي
واقع شده و داراي دو بخش مجزاي زنانه و مردانه است. بناي حمام داراي طاق و گنبدهاي
عرقچين و قوس هاي جناغي است.
بدنه نماي داخلي حمام به ارتفاع حدود
5/1 متر با کاشي پوشيده شده و سطوح بالاتر آن با سيمان سفيد اندو شده است. قدمت
حمام به دوره صفوي يا اوايل حکومت قاجار نسبت داده مي شود. اين حمام همچنان فعال و
مورد استفاده مردم روستا است.
در محله چراغان افجه سقاخانه کوچکي
وجود دارد که به سقاخانه حضرت ابوالفضل شهرت دارد. چنار کهنسال کنار سقاخانه حدود
400 سال عمر دارد و قدمت بناي اوليه سقاخانه شايد به قدمت عمر درخت چنار باشد.
در ضلع شمالي روستاي افجه و در ميان
باغ نسبتا وسيعي، بقاياي قصري از آثار دوره قاجار به جا مانده است. گفته مي شود
اين قصر به ناصرالدين شاه تعلق داشته و توسط اعتمادالدوله ساخته شده است. امروزه
از اين قصر به جز پي، و ديواري به ارتفاع 5/1 متر و طول يک متر و انبوهي از آجرهاي
قرمز رنگ اثري نمانده است.
قلعه مرتفع و بلند سربند يا ساکا که
بر روستاهاي امامه، راحت آباد، ناصرآباد، کند سفلي و عليا، افجه و بخش عظيمي از لواسان
اشراف دارد، از آثار بسيار قديمي اين ناحيه است. براساس آثار باقي مانده موجود
مصالح به کار رفته در اين بنا را سنگ لاشه، ملات گچ، و ساروج، آجر، خشت و گل تشکيل
داده است. سفال هاي يافت شده در پيرامون قلعه از انواع نخودي، نقش استامپي، نقش
زير لعاب و سفال هاي لعابدار سبز رنگ و لاجوردي و آبي است که قدمت قلعه را حداقل
به قرون دوم و سوم دوره اسلامي مي رساند. اين قلعه تا دوره صفوي فعال و مورد
استفاده بوده است.
مردم لواسانات و افجه فرهنگ کهن
ايراني و مراسم ويژه اي دارند که از مهم ترين آن ها مي توان به برگزاري مراسم ايام
نوروز و بزرگداشت اعياد مذهبي و ايام عزاداري محرم و نيز جشن هاي يلدانم و
چهارشنبه سوري اشاره کرد.
بازي هاي محلي الک دولک، هفت سنگ و
توپ بازي در ميان جوانان روستاي افجه رواج دارد. در حال حاضر اين نوع بازي ها کمتر
مورد توجه مردم قرار مي گيرند.
غذاهاي محلي معروف اين روستا عبارتند
از: آبگوشت، انواع آش، فسنجان و انواع کباب هاي گوشت سفيد و قرمز.
دسترسي: اين روستا از طريق لواسان و
جاده اوشان – فشم قابل دسترسي است.
مرجع : سايت تخصص و ميراث فرهنگي و گردشگري
مدیر وبسایت : پرویز ستوده شایق